Filoloq Məti Osmanoğlu ”Oginskinin melodiyası” haqda

Məşhur melodiyaların bədii sözlə ifadəsi, melodiya üstündə söz yazılması təzə hadisə deyil: bunun, məsələn, “Sebastian Baxın 1 nömrəli do-minor konserti” (Nazim Hikmət), “İlk simfoniya”, “Segah” (Əli Kərim), “Bayatı Şiraz” (Yusif Səmədoğlu) və s. kimi hamımıza tanış klassik nümunələri var. Vahid Qazinin qələmə aldığı “Oginskinin melodiyası” hekayəsində də musiqinin bədii sözlə ifadəsinə oxşar yanaşma var və Vahid öz içində səslənən musiqinin maraqlı bir hekayəsini yaratmağa müvəffəq olub.

Hekayə Avropada yaşayan, yavaş-yavaş həyatına və düşüncələrinə Qərbin qürubu  çökməkdə olan azərbaycanlının özünə qapalı iç dünyasının səsli, sözlü mənzərəsini əks etdirir. Azərbaycandan – Şərq mədəniyyətindən qopub İsveçin minə yaxın əhalisi olan sakit Bürserid qəsəbəsinə, tipik xrisitian mədəniyyəti mühitinə düşən insanın içindəki qərbləşmə və qəribləşmə musiqinin melodiyaları ilə təqdim olunur. Yeni zamanın və mühitin yetirməsi olan, kilsədəki pianoda məşq edən övladları ondan dinlədiyi melodiyalar barədə düşüncələrinii yazmağı xahiş edilər. O hər musiqi parçasına (məncə, musiqi əsərlərinin siyahısı çox uzun verilib…) bir anım, bir ifadə yazır. Mixail Oginskinin “Farewell to Homeland»  polonezinin adının qarşısını isə boş qoyur…

Rolan Bartın “Müəllifin ölümü” essesinə istinadən, mənə etiraz edənlər olacaq: ancaq “Oginskinin melodiyasın”ndakı Müəllif amilini gözardına vurmaq heç mümkün deyil. Vahid Qazi taleyi qürbətə bağlanmış yeni ictimai təbəqənin bədii obrazının xırda bir detalı arxasında dolğun qəriblik obrazı yaradıb.

Hekayədə məni təsirləndirən maraqlı bir detal da Oginskinin əsərinin adının tərcüməsi ilə bağlıdır: əsərin adı həm ingiliscə, həm də rusca “Əlvida, vətən” mənasını verir. Bu adı “Vətəndən ayrılma” kimi təqdim edən mühacir Müəllifin hələ vətənə əlvida deməyə dili gəlmir. Bu, çox dramatik məqamdır…

Zənnimcə, Vahid Qazinin bu hekayəsi məzmununa və daşıdığı poetik enerjisinə görə müasir mühacirət ədəbiyyatımızın maraqlı bir nümunəsi kimi yadda qalacaq.

Məti Osmanoğlu

“Ulduz” jurnalının 2014-cü il, avqust sayına həsr olunmuş “Axtarışların yolayrıcında” məqaləsindən

Kult.az