Uşaq vaxtı atam bizə 1955-ci ildə Qazaxıstana işləməyə getməyindən, “Xam torpaq”larda gördüklərindən danışardı. Söhbətlərindən biri heç yadımdan çıxmır. Deyirdi ki, hamı onu “Rəşid Behbudovun yerlisi” çağırırmış, adamlar Azərbaycan adını eşitməyibmişlər.
O, sovet xalqının Azərbaycanı Rəşid Behbudovla tanıdığı dövr idi. Oxumağa davam et
Bir dəfə Azərbaycan Cümhuriyyəti haqda bir essedə yazmışdım ki, 23 cümhuriyyət ayı tariximizin “qara dəliyi”di. Bu yurdun az qala Paleolit dövrünü öyrədiblər bizə, amma burdan bura babalarımızın yaratdığı tarixi gizlədiblər.
Əslindəsə tək o deyil, başqa “qara dəlik”lərimiz də var. Məsələn, tariximizə “milli ruhun dirçəlişi illəri” kimi yazılası ötən əsrin 50-60-cı illəri kimi, yaxud milli-azadlıq hərəkatının yaranması və süqutu illəri (1988-1993) təki. Oxumağa davam et
Rejissor Şerri Hormanın 2009-cu ildə çəkdiyi “Səhra çiçəyi” adlı bir film var. Somali əsilli fotomodel, yazıçı, ictimai xadim Varis Diriyenin (Waris Dirie) həyatından bəhs edir. Barbar ənənələrin hakim olduğu mühitdə qoca kişiyə ərə verilən 13 yaşlı Varis evdən qaçır. Afrika səhrasını keçib paytaxt Maqadişiyə gəlir. Tale küləyi onu Londona atır. Bəxt üzünə gülür, dünya şöhrətli model olur. Şöhrətin tam zirvəsindəykən bir gün BBC televiziyasına özünün dəhşətli sirrini açır – uşaqlıqda sünnət olduğunu deyir və BMT-nin xüsusi səfiri simasında qadın sünnəti kimi vəhşi milli adət-ənənəyə qarşı ümumdünya kampaniyası başladır.
Bircənin “Cəhənnəmdən keçmiş mələk” romanını oxuyanda o film yadıma düşdü. Oxumağa davam et
“Adamlar və kitablar” silsiləsindən
Mehriban Vəzirin ”Qarabağnamə”sindən doğan yazı
“Ağabəyim ağa Cavanşir” kitabını “Rusiya agentləri”nin mətbuat səhifələrimizdə at oynatdığı iddia edildiyi günlərdə oxudum. Mehriban Vəzirin sonuncu “Qarabağnamə” kimi qəbul elədiyim bu kitabında yazılanlarla indi sosial şəbəkələrdə, saytlarda oxuduqlarım 200 il zaman fərqinə rəğmən ağız-ağıza səsləşir kimi göründü mənə.
Kitabdan məlum olur ki, o vaxt Rusiya casusları Qarabağ, Təbriz, Tehran saraylarınadək ayaq açıbmışlar. Hətta Təbriz müctəhidi Mirfəttah ruhani nüfuzundan istifadə edərək şəhər əhlini darvazaları rus ordusunun üzünə açmağın ”Allah əmri” olmasına inandıra bilmişdi.
O vaxtdan bəri nə qədər mirfəttahlar gördük! İndi marıqdakılar da boy verməyə başlayıb. Oxumağa davam et
“Adamlar və kitablar” silsiləsindən
“Yalama” sənədli povestini axır ki, mən də oxudum. İstiqlal savaşımızdan danışır. Şərəfli tarixi olaydan bəhs edir.
Arif Əliyev 96 il bizdən gizlədilən bir həqiqəti gün işığına çıxarıb. Elə bir həqiqəti tapıb ki, xəbər tutan hər vətənsevərin əti ürpəşir, fərəhdən ürəyi coşur, gözü yaşarır.
Həm də qəlbi sızlayır…
Arif bəyin tapıntısı bilirsən nəyə bənzəyir?
Təsəvvür elə, uzun illər səni inandırıblar ki, anadangəlmə sağalmaz xəstəliyin var. Sən də ömrün boyu uğursuzluqlarının səbəbini bunda görmüsən. Gün gəlir, sappasağlam olduğunu öyrənirsən.
Sən demə, biz rusun Qırmızı ordusunu gül-çiçəklə, duz-çörəklə qarşılamamışıq. Bizim bu orduyla vuruşanlarımız olub. 350 əsgərimiz Yalama sərhəd məntəqəsində 70 minlik ordunun qabağına çıxıb, dirigözlü ölümə gedib. Oxumağa davam et
Ömrünü ”qızqaytaran” marketlərə bağışlayan Bakı bukinistlərindən 20-25 il əvvəl aldığım, hələ ondan da 20-25 il əvvəl nəşr edilən, artıq yaşı yaşımı haqlamış, səhifələri toz qoxuyan, bəxti üzünə gülüb ata yurdum Ağdama, sonra da yüzlərlə kitaba qarışıb Yerevan Kağız Emalı zavoduna reinkarnasiya (qəşəng sözdür, həm də dəbdədir), yaxud da evimizin ortasında çatılan düşmən ocağına talaşa olmağa getməyib Bakıda qalan kitabları ilin-günün bu vaxtında oxumaq həvəsimin yaranma səbəbini bilmirəm. Onu bilirəm ki, tozunu uda-uda arxasına düşüb biriylə bir zamana, o biriylə başqa məkana getməkdən xoşum gəlir.
Onlardan biri – Meri Abramsonun “Ot Dante k Alberti” kitabı məni italyan İntibahının ilkin dövrünə aparıdı, dolandırıb bizim istiqlalçı atalarımızın qurduğu cümhuriyyət illərinə qaytardı…
Cəsarət və ehtiyatlılıq, işgüzarlıq və sərhesablıq, hərtərəfli bilik və geniş dünyagörüşü, zirəklik və diplomat bacarığı tələb olunan ilkin kapitalist münasibətlərinin ortaya çıxardığı sənətkar və tacirlərdən ibarət sosial təbəqənin italyan cəmiyyətinə gətirdiyi yeni ictimai şüurun Renessans adlanan mədəniyyət erasına təməl olacağı o dövrdə kimsənin ağlına gəlməzdi. İnsanların şüur, mədəniyyət, dini baxış və dünyagörüşündə çevriliş edən humanist Avropa intellektual hərəkatının ilk illərində yaranan ictimai münasibətlər, nə qədər qəribə görünsə də, bizim bu günümüzlə səsləşir.
Kitabdan dilimizə çevirdiyim sitatları mən gətirim, qənaətə özün gəl, dostum oxucu!
Florensiyalı tacir Çertaldo XIV əsrin 60-cı illərində yazırdı: Oxumağa davam et
Sabah Ramiz Rövşənin 70 yaşı tamam olur. O, Azərbaycan poeziyasında yeni zirvə yaratmış bir şairdi. Mənim üçün onun ”Nəfəs”i Sabirin ”Hop-Hopmanə”si, Füzulinin türkcə ”Divan”ı kimidi. O həm də sözə dəyər verilən, sözü dinlənilən yerdə sözünü deməyi bacaran vətəndaşdı. Bir dəfə söhbətlərin birində Ramiz bəy dedi ki, Azərbaycanın azad, varlı, qüdrətli dövlət olmasını hamıdan çox onun yaradıcı adamları istəməlidi, biz istəyirik. Çünki bizim yaratdıqlarımızın yalnız o halda yaşamaq ehtimalı var ki, Azərbaycan dövləti, xalqı və dili yaşasın.
Bu şəklin 20 yaşı var. Bir gün bir məclisdən çıxanda Cavanşir Quliyev dedi ki, Müsavatın himni hazırdı, gəlin gedək dinləyin, görün necə alınıb. Gec olmasına baxmayaraq, onun evindəki studiyaya getdik. Cavanşir bəy himni Ramiz Rövşənin sözlərinə yazmışdı. Dinlədik. Əzəmətli himn alınmışdı. Bəyəndiyimizi dedik, təşəkkür etdik. ”Kimdi oxuyanlar?” soruşduq. ”Aygün Kazımova razı oldu, o biri də özüməm” dedi. ”Müxalifət partiyasının himnini oxumaq hər müğəninin hünəri deyil, sağ olsun”, bunu da Nasir Əhmədov dedi. O vaxt (elə indi də) müxalif partiyaya himn yazmaq da hər şairin, bəstəkarın işi deyildi.
Bütün çətinliklərə rəğmən Azərbaycan dövləti, xalqı, dili yaşayacaq və böyük şairini də yüzillər boyu yaşadacaq, buna inanıram.
70 yaşın mübarək, Ramiz bəy!
Vahid Qazi
